En poucos filmes teñen tanta importancia os efectos especiais fotográficos (Douglas Trumbull), porcentaxe considerable dos custes de Blade Runner. Este é o ultimo gran filme de efectos mecánicos ou analóxicos. A imaxe da cidade que vemos ao comezo é unha maqueta de seis metros en horizontal, de menos a máis anchura (aproveita a apertura focal da cámara). A profundidade conseguiuse enchendo todo de fume, de xeito que as luces dos edificios en segundo plano se vían máis borrosas que as do primeiro, e así sucesivamente. O horizonte chegábase a perder de vista. Os coches que voan son unha maquetiña fixada a un panel vertical branco, panel que se despraza sobre uns raís segundo a traxectoria do coche. Isto gravábase e logo sobregravábase co fondo axeitado. Un dos moitos iconos da cinta (ademais do dirixible, ademais da smoking geisha ou das pirámides da Tyrell Corporation), os reflexos ópticos dos focos dos spinner, os aneis que aparecían e desaparecían segundo o vehículo se desprazaba, convertéronse nun emblema, algo que noutro traballo se eliminaría por pulcritude. Eses aneis non son naturais, son o reflexo e posterior rebote da luz dentro das ópticas da cámara. É dicir, son un elemento que destaca a profunda artificiosidade, ou segundo outra posible interpretación, certo aspecto documentalizante do filme. Hai que destacar tamén a extraordinaria labor do director de fotografía Jordan Cronenweth, aqueixado por aquela época dun incipiente párkinson, e cuxo traballo contribuíu a facer único o universo de Blade Runner, e, o que é máis importante, a facelo crible. Unha das miñas escenas preferidas é aquela na que Deckard chega á Tyrell Corporation e entrevista a Rachael. O fondo pintado, o cambio da luz, o titileo acuoso das paredes, o fume, unha vez máis fundamental para lle dar profundidade á estancia. É unha das escena esteticamente máis belas da historia do cinema. E qué se pode dicir desas luces que invaden todos os interiores da película. Jordan mandou mover un foco de xenon detrás dunha fiestra durante unha proba, e isto, xunto co fume de colmea que invadía todo o set, orixinou un extraordinario efecto, como de vehículos voando tras das fiestras. A Scott fascinoulle e hoxe é outro dos emblemas da cinta, por certo, que despois de vela cincocentas veces xa case nin nos decatamos da súa fermosura.Toca falar agora do reparto de actores. Sean Young foi con
tratada contra todo prognóstico porque Ridley veu nela «certa robustez» que lle lembrou á beleza clásica de Scarlata O’Hara, Vivian Leigh. A moza non tiña moita experiencia, e coido que volveu algo tolo a Harrison Ford. Este, escoitando os seus comentarios, admira a película cunha humildade poucas veces vista entre os actores. Fala da cinta como se el non a tivese feito, e só tras escoitalo durante un anaco comprendemos que esta apatía é a humildade de alguén que viviu a rodaxe sen manter unha relación demasiado estreita co equipo, que traballou nunhas condición pouco habituais (fume e chuvia constantes, longas horas de traballo) e, o máis importante, ás ordes dun director bastante menos extravertido do que o eran os seus amigos Coppola e Spieldberg. Con todo, hai que considerar a implicación de Ford na película, traballo que rompía a súa estela de heroe de aventuras, vinculándoo a unha personaxe algo menos simpática das que estaban a labrar o seu prestixio. A súa implicación e recoñecemento do que Blade Runner suporía, apréciase na postproducción, onde, unha e outra vez, gravou a voz en off sen estar en absoluto de acordo con ela, tentando defender a versión de Ridley. Finalmente, e baixo as ordes dun secretario dos productores que non estivera implicado na rodaxe, viuse obrigado a ceder. Na actualidade confesa que non puido ver a película ata a supresión desta voz en off. A imposición veu dos productores asociados, Yorkin e Perrenchio, que creron que a cinta era incomprensible e somnífera sen este narrador propio dun filme noir de serie B. Vin unha ducia de veces esta suposta versión corrupta (a única que se coñeceu durante máis dunha década) e a verdade e que xa non me desgusta o aire a Marlowe de Rick Deckard en case toda a metraxe, agás en dous puntos que son de auténtica vergonza allea. Trala morte de Roy Batty, momento de lírica beleza, de simbolismo sutil, grande cumio do cinema... de súpeto salta o monocorde Deckard a explicarnos o que xa estamos a ver, a extraernos dese mundo no que Rutger Hauer nos mergullou con mestría. E por último a escena final no coche, dicíndonos que todo o que vimos é mentira, que Rachael vai vivir máis, que se aman e que sei eu. O resto non me molesta, malia entender que si distrae un pouco do que debera ser protagonista neses momentos: a ambientación da cidade, o vestiario do xentío que se move polas rúas, os xigantescos luminosos de CocaCola, a atmosfera decadente dos edificios, a marabillosa música de Vangelis... 
Seguindo co reparto, Daril Hanah, influenciada polo Nosferatu de Herzog, presentouse ao casting cunha perruca loura e o contorno dos ollos escurecidos de negro. Cando viu ao resto das aspirantes, todas elas perfectas replicas de doces androides, botouse a chorar. A horrible perruca que levou ao casting sería a mesma que usaría no filme. Edward G. Olmos, Gaff –personaxe secundaria onde as haxa–, debido ás complicacións da rodaxe foi un pouco deixado ao seu aire. O resultado é unha composición dun secundario como poucas veces se ten visto. Para dotar de fala a este policía –caracterizado polo xenial equipo de vestiario como se dun narcotraficante dos baixos fondos se tratase–, Olmos acudiu a universidade en California, e sen axuda de ninguén, desenvolveu a interlingua, mencionada no guión, pero non escrita, a base de alemán, francés e húngaro. Gaff é unha mostra de como alguén implicado pode facer que un papel menor cobre moita importancia. O mesmo pasou con Rutger Hauer, un dos que antes percibiu a magnificencia do que estaban a crear. Consciente de que aquel sería o seu gran momento para a eternidade, deu voltas e máis voltas sobre o discurso final, que no guión era máis longo e narrativizado, rompendo co ton da película. Ás catro da madrugada ocorréuselle o de «todos estes recordos perderanse no tempo como bagoas na chuvia. É hora de morrer...». Impuxo o seu criterio, máis lírico e menos narrativo, e hoxe ese intre é lembrado como un dos máis grandes da historia do cinema. Dúas secuencias que non se chegaron a filmar. Zhora, a nexus
do club erótico, era presentada nun show de maxia e danza, na que primeiro sairía dun pozo de lama caracterizada como unha serpe e despois a veríamos bailando con esta, ao Salma Hayek en Aberto ata o amencer. A versión barata, a que se filmou, é Deckard vendo o espectáculo fóra de plano. A outra escena pertence a Roy Batty: tras asasinar a Tyrell, descobre que este tamén é un replicante, sube a un piso superior e atopa o mausoleo do verdadeiro Tyrell, morto tempo atrás. Ambas escenas, por fascinantes que puideran ter sido, non deixan de ser tan accesorias como a polémica de se Deckard é ou non un replicante. A quén lle importa. É máis, se o fose, qué sentido tería o filme? Non perdería algo de valor? Os problemas chegaron cando Yorkin e Perrenchio, os productores asociados, é dicir, os últimos que puxeron cartos para o proxecto, quixeron demandar ao resto do equipo por excederse un 10 % no presuposto previsto. A actitude destes usureiros resulta cómica, por non dicir algo peor, cando eles non traballaron na preproducción e rodaxe da película. Entre outras concesións, cedéronselles todos os dereitos de vídeo, dvd e merchandising. Ao remate, moi enfadados polo despilfarro, secuestraron literalmente todo o negativo para facer a montaxe, despois da cal o almacenaron, con grande estulticia, de calquera maneira, nun almacén onde o catalogaron como lixo. Todo este material foi rescatado para o proxecto do director’s cut, onde, de novo, Yorkin e Perrenchio non puxeron facilidades.
Blade Runner é un estímulo para os sentidos, unha viaxe emocional e un pracer para o intelecto. Un filme visual con poucas palabras, que agochan con todo unha grande sabedoría. O cinema mudo non desenvolveu todas as súas posibilidades estéticas. Con Blade Runner, así como con Ata que chegou a súa hora e quizais O último mohicano, algo desa conta queda saldada. En canto á beleza, poucos filmes se poden comparar a este. Para min, só Taxi driver está a súa altura.A película fixo un bo fin de semana na súa estrea e despois apagouse. O boca a boca e un tráiler falaz acabaron con ela. En efecto, non era E.T., o extraterrestre, esa gran película de sobremesa (de 1982, por qué me lembrarei eu desta data? Ah, si, por Blade Runner!!, por A cousa!!!). Pero os que a admiraron convertéronse axiña en fanáticos e cando un ano despois unha sala do Lower East Side a programou para cada xoves pola noite o lugar enchíase ata os topes. Despois chegaron as sucesivas versións, os VHS, as edicións para coleccionista. Pero isto, como diría aquel, xa é outra historia.
Como a de Deckard no libro. A que non saben en qué empregou os cartos o noso infeliz cazador de bonificacións? Pois en mercar unha cabra real, pois el tiña unha ovella replicante, un embuste electrónico, aspecto este da súa vida que lle proporcionaba un grande sufrimento interior. ¿Non vos resulta excitante imaxinar a silueta de Rachael, máis sexy e mortífera que a do filme, paseándose entre os terrados da gran cidade na procura desa maldita cabra? E todo porque ese desapiadado blade runner non ama realmente a ninguén, salvo á cornúpeta, mentres Rachael fica como a amante mecánica dunha soa noite, unha rareza, como a muller barbuda ou a vaca de seis patas. Por sorte os nexus-6 non senten empatía polos animais, e as cabras non saben voar. Claro que unha androide non tería necesariamente por que saber iso. Ou si?
Miguel Segador
