Fai pouco tiven 
a ocasión de asistir a unha proxección cinematográfica insospeitadamente memorable; o lugar: salón de actos da sede cultural de Caixagalicia en Compostela; a ocasión: ciclo homenaxe a Paul Newman; o filme (para posible sorpresa de moitos): Cortina esgazada (Torn curtain, 1.966), película marcada de nacemento pola súa compoñente política. Ó meu parecer, non é que sexa especialmente tendenciosa, mais contando con Paul Newman (profesor Michael Armstrong) e Julie Andrews (a súa nómina, Sarah Sherman) coma americanos protagonistas, á extinta RDA non lle quedaba outra que facer de malos. Xa teño contado o que penso a propósito deste tipo de filmes (ve-la entrada O ultimátum de Bourne: ¿un novo Fito do cinema de espías?), que en resumo consiste na ausencia de prexuízos.
Había, nembargantes, elementos circunstanciais en contra do éxito da proxección. Así, o entorno (un enxebre edificio do casco vello), anque a priori inmellorable escenario, séntese dun grave defecto: os asentos; asentos estilosos, si, pero deses que en canto moves un pelo meten un ruido de medo (ruido de peido, para entendernos); e claro, cunha audiencia que semellaba conchabada para interpretar unha sinfonía (porque si amigos, aquelo tiña ata ritmo, crescendos e solos) a base de menea-lo esquelete no asento, a cousa era por intres extremadamente irritante. E logo está a falta de civismo do persoal, cousa que non me deixa de sorprender, xa que pensaba que a Idade de Pedra quedara 40.000 anos atrás; pero lamentablemente moitos dos nosos concidadáns practican e reiteran unha ofensiva mala educación a base de máis ruido, xa que chegan tarde (e seguro que moitos o fan adrede) e arman un balbordo do demo, e/ou carraspean coma trogloditas (i estou por apostar que andando pola rúa calan coma putas), e/ou botan a totalidade dos créditos iniciais falando (a ver, cacho de mamelucos: que cando dan os créditos é porque xa comezou a película), etc., etc., etc.. É unha desas contadas ocasións en que un desexase ser escandinavo (moi contadas, por sorte, pois, ¿onde iamos vivir mellor ca en Galiza?).
E por riba de todo, o comezo do filme non é que sexa moi prometedor. Como era norma en Hitchcock, o filme introduce unha trama aparentemente principal pero accesoria (McGuffin) para camufla-la habitual trama amorosa; certo é que neste caso o McGuffin non é tan trivial coma ata daquela, xa que a compoñente ideolóxica, núa tamén dos típicos toques bizarros en Hitch, outórgalle ó filme un calado político indiscutible tendo en conta a época (plena Guerra Fría), e que o fixo bastante notorio por razóns extracinematográficas (para variar). Comezamos, pois, cunha trama de espionaxe dobre (loxicamente enganosa pero) convencional, que, baixo o meu punto de vista, non comeza a despegar ata que o ilustre orondo comeza a insufla-la trama amorosa coas súas particulares obsesións, i explícome; semella que Hitch d
esfrutase coma un cativo desmembrando moscas co tratamento fílmico ó que somete á maternal Julie Andrews (enésima referencia ó complexo de nai); diríase que o arquetípico rol hitchcockiano do “dragón"[1] lle corresponde a Paul Newman, mais, ó meu parecer, é tal a misoxinia que emana do retrato da virtuosa Mary Poppins (por empalagosa, por maternal, por abafante) que a converte nun serio obstáculo para a empresa exitosa do noso espía protagonista; e tal circunstancia non lle é allea ó espectador, quen posiblemente trasladará a Julie Andrews do rol de víctima explícita ó de verdugo implícito, nalgo similar ó que xa fixera con Cary Grant en Encadeados (Notorious, 1.946). Ó final, a rapaza acaba coñecendo as verdadeiras razóns de Paul Newman (escena climácica do bico hitchcockiano), nun intre que tira un chisco para atrás pola edulcorada mistura de sentimentalismo e patriotismo. Mais dá igual, xa que a estas alturas o espectador cómplice de Hitch desfrutou abondo coma un anano coa planificada tortura china da moza.
De aquí en diante colle o protagonismo a trama de acción (e certamente non para peor), anque realmente o interesante xa comenzara nunha escea anterior co opresivo e rabiosamente mitificado (entre cinéfilos) asesinato do inspector da Stazi, ante cuio visionado o imberbe auditorio (bótolle que o 90 % aprox. eran virxes en Hitchcock) experimentou tal estupefacción que con facilidade lle puido asentar mal a merenda a máis dun. E aínda sen estar vacinados contra a delirante lóxica hitchcockiana, comeza un remuíño de acción que eu ubicaría en calquera antoloxía súa: o roubo do segredo obxecto do McGuffin (¡¡unha fórmula!!), a fuxida de Leipzig no falso autocar de liña, a escea no ballet, o suspense final no barco. Sinto repetirme, pero incluso pagaría por ver de novo a faciana de babecos do persoal ante semellante torrente de acción imaxinativa e intrigante, isto é, de entretemento de 1ro nivel; certo é que os poucos suxeitos duc
hos en Hitchcock que alí eramos nos sentiamos cunha certa superioridade fronte ás marionetas que estaban sentadas ó noso carón (en certo modo sentíame coma Hitchcock puteando a Julie Andrews no filme), mais tamén con inevitable nostalxia ó rememorar na pel doutros o descobremento dunha experiencia cinematográfica reveladora, e con ela posiblemente os cantos de serea do CINE. I é que no fondo desexaría voltar a ser un daqueles babecos, con 500 proxeccións menos no vagar, i experimentar unha taquicardia seguida durante os 5 minutos en que Paul Newman e axudante teñen pouco menos que parti-lo átomo para mata-lo axente da Stasi; rir complicemente i entre dentes a audaz xogada do roubo da fórmula da gorxa mesma do lobo; subirme literalmente polo respaldo do asento (como fixeron tantos…) a causa dun maldito autocar de liña que segue ó pé da letra a Lei de Murphy; recoñecerme coma un auténtico parrulo ó saber dos inopinados efectos de dici-la palabra «¡Lume!» nun determinado contexto; sentirme xa coma o parrulo Alfred J. Kwak co truco final do meigo no barco; e desfrutar en todo elo do mordaz humor hitchcockiano, con intres ben máis contados pero dun antolóxico que pouco teñen que envexar (agás a Cary Grant) de Coa morte nos talóns (North by Northwest, 1959), capaces de escarallar da risa a todo o auditorio… E claro, sentir (coma efecto secundario) unha fervente curiosidade por atopar máis filmes coma este.
Sería pecado esquence-lo magnífico elenco secundario do filme, cuio buqué se intensifica tras cada visionado, e do que non teño reparo ningún en consideralo coma o mellor de toda a súa filmografía. Asemade, dito reparto pon de manifesto unha das virtudes menos proverbiais de Hitch: o seu ollo para os casts. Aquí, tomando coma base un grupo de actores alemá
ns talentosos anque absolutamente decoñecidos en Hollywood, agasállanos cuns personaxes memorables, dende o xefe da Stasi Heinrich Gerhard (interpretado por Hansjörg Felmy), exemplo arquetípico de lobo con pel de cordeiro; pasando polo inquietante (e coitado) Gromek (Wolfgang Kieling), o soberbio pero entrañable Dr. Lindt (Ludwig Donath, austríaco), e un trasunto fílmico do propio Hitch, o profesor Manfred (Gunter Strack); e chegando contra o final ata a emotiva e patética condesa Kuchinska (Lila Kedrova, rusa) e o tamén entrañable Sr. Jacobi (David Opatoshu, norteamericano), a quen eu definiría coma unha rara mistura entre o Sr. Lobo de Tarantino e máis Xesús de Nazaret.
Loxicamente, cando un se expón a semellante experiencia artística corre o risco de quedar temporalmente aturdido, anoxado ou renegado; son todas elas fases comúns antes da asimilación completa do que se acaba de presenciar, como puiden comprobar en varios dos asistentes quen, ó rematar, coincidían en comentar (aprox.): «A escea aquela na que… non hai quen a crea, aquela outra non ten nin pés nin cabeza, bla bla bla…» Correcto, estades a dicir verdades coma puños, se ben aínda non sodes conscientes do que esas verdades significan (pero, ¡boa nova!: estades no bo camiño).
Cortina esgazada non será nunca lembrado coma un dos filmes máis logrados de Hitchcock; e seguro que non é un filme perfecto, nin falla que fai. No meu caso teño unha opinión moi clara: Un Hitchcock menor, pero un filme maior, a redescobrer e preferible a tantos e tantos filmes “inmaculados” cos que nos alecciona a ortodoxia crítica.
a ocasión de asistir a unha proxección cinematográfica insospeitadamente memorable; o lugar: salón de actos da sede cultural de Caixagalicia en Compostela; a ocasión: ciclo homenaxe a Paul Newman; o filme (para posible sorpresa de moitos): Cortina esgazada (Torn curtain, 1.966), película marcada de nacemento pola súa compoñente política. Ó meu parecer, non é que sexa especialmente tendenciosa, mais contando con Paul Newman (profesor Michael Armstrong) e Julie Andrews (a súa nómina, Sarah Sherman) coma americanos protagonistas, á extinta RDA non lle quedaba outra que facer de malos. Xa teño contado o que penso a propósito deste tipo de filmes (ve-la entrada O ultimátum de Bourne: ¿un novo Fito do cinema de espías?), que en resumo consiste na ausencia de prexuízos.Había, nembargantes, elementos circunstanciais en contra do éxito da proxección. Así, o entorno (un enxebre edificio do casco vello), anque a priori inmellorable escenario, séntese dun grave defecto: os asentos; asentos estilosos, si, pero deses que en canto moves un pelo meten un ruido de medo (ruido de peido, para entendernos); e claro, cunha audiencia que semellaba conchabada para interpretar unha sinfonía (porque si amigos, aquelo tiña ata ritmo, crescendos e solos) a base de menea-lo esquelete no asento, a cousa era por intres extremadamente irritante. E logo está a falta de civismo do persoal, cousa que non me deixa de sorprender, xa que pensaba que a Idade de Pedra quedara 40.000 anos atrás; pero lamentablemente moitos dos nosos concidadáns practican e reiteran unha ofensiva mala educación a base de máis ruido, xa que chegan tarde (e seguro que moitos o fan adrede) e arman un balbordo do demo, e/ou carraspean coma trogloditas (i estou por apostar que andando pola rúa calan coma putas), e/ou botan a totalidade dos créditos iniciais falando (a ver, cacho de mamelucos: que cando dan os créditos é porque xa comezou a película), etc., etc., etc.. É unha desas contadas ocasións en que un desexase ser escandinavo (moi contadas, por sorte, pois, ¿onde iamos vivir mellor ca en Galiza?).
E por riba de todo, o comezo do filme non é que sexa moi prometedor. Como era norma en Hitchcock, o filme introduce unha trama aparentemente principal pero accesoria (McGuffin) para camufla-la habitual trama amorosa; certo é que neste caso o McGuffin non é tan trivial coma ata daquela, xa que a compoñente ideolóxica, núa tamén dos típicos toques bizarros en Hitch, outórgalle ó filme un calado político indiscutible tendo en conta a época (plena Guerra Fría), e que o fixo bastante notorio por razóns extracinematográficas (para variar). Comezamos, pois, cunha trama de espionaxe dobre (loxicamente enganosa pero) convencional, que, baixo o meu punto de vista, non comeza a despegar ata que o ilustre orondo comeza a insufla-la trama amorosa coas súas particulares obsesións, i explícome; semella que Hitch d
esfrutase coma un cativo desmembrando moscas co tratamento fílmico ó que somete á maternal Julie Andrews (enésima referencia ó complexo de nai); diríase que o arquetípico rol hitchcockiano do “dragón"[1] lle corresponde a Paul Newman, mais, ó meu parecer, é tal a misoxinia que emana do retrato da virtuosa Mary Poppins (por empalagosa, por maternal, por abafante) que a converte nun serio obstáculo para a empresa exitosa do noso espía protagonista; e tal circunstancia non lle é allea ó espectador, quen posiblemente trasladará a Julie Andrews do rol de víctima explícita ó de verdugo implícito, nalgo similar ó que xa fixera con Cary Grant en Encadeados (Notorious, 1.946). Ó final, a rapaza acaba coñecendo as verdadeiras razóns de Paul Newman (escena climácica do bico hitchcockiano), nun intre que tira un chisco para atrás pola edulcorada mistura de sentimentalismo e patriotismo. Mais dá igual, xa que a estas alturas o espectador cómplice de Hitch desfrutou abondo coma un anano coa planificada tortura china da moza.De aquí en diante colle o protagonismo a trama de acción (e certamente non para peor), anque realmente o interesante xa comenzara nunha escea anterior co opresivo e rabiosamente mitificado (entre cinéfilos) asesinato do inspector da Stazi, ante cuio visionado o imberbe auditorio (bótolle que o 90 % aprox. eran virxes en Hitchcock) experimentou tal estupefacción que con facilidade lle puido asentar mal a merenda a máis dun. E aínda sen estar vacinados contra a delirante lóxica hitchcockiana, comeza un remuíño de acción que eu ubicaría en calquera antoloxía súa: o roubo do segredo obxecto do McGuffin (¡¡unha fórmula!!), a fuxida de Leipzig no falso autocar de liña, a escea no ballet, o suspense final no barco. Sinto repetirme, pero incluso pagaría por ver de novo a faciana de babecos do persoal ante semellante torrente de acción imaxinativa e intrigante, isto é, de entretemento de 1ro nivel; certo é que os poucos suxeitos duc
hos en Hitchcock que alí eramos nos sentiamos cunha certa superioridade fronte ás marionetas que estaban sentadas ó noso carón (en certo modo sentíame coma Hitchcock puteando a Julie Andrews no filme), mais tamén con inevitable nostalxia ó rememorar na pel doutros o descobremento dunha experiencia cinematográfica reveladora, e con ela posiblemente os cantos de serea do CINE. I é que no fondo desexaría voltar a ser un daqueles babecos, con 500 proxeccións menos no vagar, i experimentar unha taquicardia seguida durante os 5 minutos en que Paul Newman e axudante teñen pouco menos que parti-lo átomo para mata-lo axente da Stasi; rir complicemente i entre dentes a audaz xogada do roubo da fórmula da gorxa mesma do lobo; subirme literalmente polo respaldo do asento (como fixeron tantos…) a causa dun maldito autocar de liña que segue ó pé da letra a Lei de Murphy; recoñecerme coma un auténtico parrulo ó saber dos inopinados efectos de dici-la palabra «¡Lume!» nun determinado contexto; sentirme xa coma o parrulo Alfred J. Kwak co truco final do meigo no barco; e desfrutar en todo elo do mordaz humor hitchcockiano, con intres ben máis contados pero dun antolóxico que pouco teñen que envexar (agás a Cary Grant) de Coa morte nos talóns (North by Northwest, 1959), capaces de escarallar da risa a todo o auditorio… E claro, sentir (coma efecto secundario) unha fervente curiosidade por atopar máis filmes coma este.Sería pecado esquence-lo magnífico elenco secundario do filme, cuio buqué se intensifica tras cada visionado, e do que non teño reparo ningún en consideralo coma o mellor de toda a súa filmografía. Asemade, dito reparto pon de manifesto unha das virtudes menos proverbiais de Hitch: o seu ollo para os casts. Aquí, tomando coma base un grupo de actores alemá
ns talentosos anque absolutamente decoñecidos en Hollywood, agasállanos cuns personaxes memorables, dende o xefe da Stasi Heinrich Gerhard (interpretado por Hansjörg Felmy), exemplo arquetípico de lobo con pel de cordeiro; pasando polo inquietante (e coitado) Gromek (Wolfgang Kieling), o soberbio pero entrañable Dr. Lindt (Ludwig Donath, austríaco), e un trasunto fílmico do propio Hitch, o profesor Manfred (Gunter Strack); e chegando contra o final ata a emotiva e patética condesa Kuchinska (Lila Kedrova, rusa) e o tamén entrañable Sr. Jacobi (David Opatoshu, norteamericano), a quen eu definiría coma unha rara mistura entre o Sr. Lobo de Tarantino e máis Xesús de Nazaret.Loxicamente, cando un se expón a semellante experiencia artística corre o risco de quedar temporalmente aturdido, anoxado ou renegado; son todas elas fases comúns antes da asimilación completa do que se acaba de presenciar, como puiden comprobar en varios dos asistentes quen, ó rematar, coincidían en comentar (aprox.): «A escea aquela na que… non hai quen a crea, aquela outra non ten nin pés nin cabeza, bla bla bla…» Correcto, estades a dicir verdades coma puños, se ben aínda non sodes conscientes do que esas verdades significan (pero, ¡boa nova!: estades no bo camiño).
Cortina esgazada non será nunca lembrado coma un dos filmes máis logrados de Hitchcock; e seguro que non é un filme perfecto, nin falla que fai. No meu caso teño unha opinión moi clara: Un Hitchcock menor, pero un filme maior, a redescobrer e preferible a tantos e tantos filmes “inmaculados” cos que nos alecciona a ortodoxia crítica.
si_maikel
[1] Algún autor fala en Hitchcock da terna constituída polo cabaleiro (o bon), a doncela (a dama) e mailo dragón (o malo), e das relacións equívocas que ás veces o mestre gustaba de introducir no funcionamento normal de ditos roles. O paradigma é Encadeados, onde o supostamente cabaleiro Cary Grant fai carreira para conquerir-lo título de dragón que lexitimamente lle pertencía a Claude Rains.
No comments:
Post a Comment