‘Ride the High Country’ (1962)Unha cámara érguese do chan e, en movemento constante, recolle distintas tomas dunha paisaxe de montaña. Mediante sutís encadeados, e sempre xirando no mesmo sentido, completamos (mentalmente) unha bela panorámica. A cámara deixa de xirar e comeza a descender. Somos transportados así a un territorio de outrora, a un lugar hoxe civilizado. Os endémicos abetos Douglas unifican no verde unha paisaxe inconfundible: as montañas Rochosas. O escenario é de lenda; o espírito da nosa historia, tráxico e redentor.
A seguinte escena descríbenos unha pequena vila, aínda cristiá, pero en perigoso illamento. Unha nai aparta aos seus meniños das sinuosas curvas da danzante odalisca. No posto de tiro, Buffalo Bill gaña a vida a costa dos inxénuos apostadores. E no medio do bulicio, un dromedario queda primeiro en dubidosa carreira contra tres cabalos. Antes, un sorprendido e veteran xinete, Joel McCrea, recibe con sorpresa e certa emoción a acollida que lle brindan os vilegos. Ata que o garda lle berra que aparte, lembrándolle o único que non foi capaz de prever nos días de viño e rosas: é un vello. Ademais é algo miope, e xa non procura grandes riquezas, senón as pequenas comodidades que noutrora rexeitou. Para enganar aos suspicaces responsables da compañía mineira le o contrato nunha sala aparte, quita as gafas e logo firma, na presenza dos anciáns (pai e fillo), todo o lonxe do papel que os seus brazos lle permiten. O Buffalo Bill de pega, Randolph Scott, antigo axudante do sheriff que no pasado foi o noso protagonista, coñece a misión (trasladar ouro dunha mina ata a cidade) e decide acompañar ao seu amigo para comerlle o cabazo e liscar cun tesouro que tantas veces o destino lles negou.
De camiño as montañas o duelo dialéctico anticipará o duelo final a pistola (que o penoso título patrio descubre sen pudor). E non digo nada do fanático relixioso, nin do campamento mineiro, nin da guapísima Mariette Hartley, nin dos inefables irmáns Hammond... que xa suficiente descubrín da trama.
A referencia ineludible de Peckinpah e N. B. Stone, Jr. (guionista) son os westerns de Howard Hawks e Anthony Mann (1). ‘Duelo na Alta Serra’ ten regustos da fantástica
‘Colorado Jim’ (‘The Naked Spur’. A.Mann, 1952), tanto que na avespada dobraxe ao castelán o actor que dobra a Robert Ryan é o mesmo que para Randolph Scott, en papeis parellos. Co tema da amizade traizoada, o ex de Sarita Montiel construiu nos anos cincuenta unha triloxía de meritorios filmes siameses (‘Horizontes Lonxanos’, ‘Terras Lonxanas’ e ‘Colorado Jim’) nos que un home bo intenta volver á senda do ben, mentres outro home non tan bo trata de convencelo do contrario, con gorentosa tentación económica por unha banda (a do mal), e non menos atractiva recompensa feminina pola outra (a do ben). Podemos atopar os antecedentes deste microsubxénero de dúbidas e traizóns surxidas durante a aventura en ‘O tesouro de Sierra Madre’ (1948, J.Huston) e en ‘Río Vermello’ (1948, H.Hawks). A segunda gran influencia, a do enorme Howard Hawks, apreciámola na rápida e eficaz descripción das personaxes, así como na fondura emotiva das mesmas, o que confire verdadeira relevancia aos acontecementos que terán lugar.Pásame co filme de Peckinpah o mesmo que coa debandita (non hai artigo no que non a mencionemos) ‘Carlito’s way’ (1993). Sendo as películas menos persoais dos seus directores, ou polo menos as máis contidas, a calidade insuperable dos diálogos, o intelixente argumento, o cariz clásico da filmación e a mesura e bo facer dos seus actores, fan delas (posiblemente de aquí ao río Pecos só opine eu isto) as obras mestras indiscutibles de Peckinpah e De Palma.
Sempre resulta estimulante atopar un destes artistas suicidas que rompe co pasado, que sae da senda establecida para explorar novos camiños. Por iso nos gustan Welles e Picasso, Joyce e Satie, Chillida e Cañita Brava. Pero a narración clásica é un cume insuperable, e na maioría dos casos, por moito que nos gusten, os experimentos poucas veces acadan as súas alturas. Toda a Nouvelle Vague non foi capaz de construir algo máis grande que ‘O home tranquilo’ (J.Ford, 1952).
Algún pedante iracundo estará agora mesmo tachándome de neandertal. Recoñecéndolle a cada un o seu mérito e consciente de que cada momento require formas de expresión diferentes, tanto no cinema como na literatura, a narración clásica, o vello oficio de contar unha boa historia, nunca debería desaparecer. Iso si, cando a historia non é tan boa, retorcerlle as estructuras á composición non é só o máis estimulante, senón o menos aburrido.
Repasemos senón as obras cume de Bloody Sam:· ‘Major Dundee’ (1965) ía para xoia pero a intromisión da productora impediullo. En todo caso, traballo estimable.
· ‘Grupo Salvaxe’ (1969), excelente película, esta si, unanimemente recoñecida. Posue un formidable arranque (no que os títulos de crédito non son un mero accesorio), para ir pouco a pouco diluíndose no nihilismo propio de Peckinpah. Non conta, sen embargo, unha gran historia e os seus diálogos non son en absoluto memorables. Os seus méritos radican na novidosa montaxe e no carácter desesperanzado dos seus protagonistas. Sen esquecernos da fantástica alegoría que nos retrotrae ao xogo de polis e cacos. No ollar de Robert Ryan descubrimos a decepción de non ter pertencido neste último xogo ao bando que máis nos gusta a todos, o dos cacos.
· ‘A balada de Cable Hogue’ (1970) e unha pequena broma que, eu polo menos, non puiden tomar en serio. Sen embargo o propio Cable é unha personaxe coa que resulta doado empatizar, pola súa bondade e polos seus fracasos. Sen máis, unha boa película.
· ‘A fuxida’ e ‘Cans de palla’ (1971) son dous traballos que comparten ano e a mesma falta de pretensións. Cun ritmo in crescendo que remata en trepidante, están protagonizadas por personaxes complexas e ben debuxadas. As trampas que conducen a esa acción (en ‘The getaway’: por que van ao motel consignado se sospeitan que os poden perseguir?; en ‘Straw Dogs’: a inocente sensualidade da moza) afectan só aos tiquismiquis. Se ben é máis do meu gusto ‘Cans de palla’, ambos son excelentes filmes de acción.
· ‘Pat Garret and Billy The Kid’ (1973) é a historia da lenta caza dun amigo a mans de outro, e dun suicidio pasivo, que neste caso non insinua nada máis que unha amizade. É un lento percorrido por unha fotografía esquisita, sonorizado pola anacrónica música de Bob Dylan. Cinema mudo e preciosista, que sen embargo deixa unha fonda sensación de baleiro. Non podo dicir tampouco que sexa mala, pero unha obra mestra, como se di por aí... pois non, meu, non.
· Por último, ‘Quero a cabeza de Alfredo García’ (1974) posúe tanto as virtudes como os defectos de ‘Pat Garret...’ e ‘The Ballad...’, cunhas pingas de surrealismo enzoufado de po. O mellor, o final.
Fronte a todas elas ‘Duelo na Alta Serra’ destaca como un diamante sobre veludo negro. Posue os mellores diálogos de cantos westerns teño visto. O fin da cinta, no que se funden as montañas, o heroe e a música, é un dos máis sobrecolledores da historia do cinema. Falar de Randolph Scott e Joel McCrea é facelo de dúas estrelas que non brillaron tanto como realmente merecían. E esa é a marca que os vencella á película de igual sino, máis alá da súa escasa repercusión ou do que puido significar nas vidas destes actores. Obra mestra. Película inesquecible. Xoia oculta... Como me sucede cando opino sobre a beleza (perdoade que me poña lírico), empezo a sentir que xa falei demasiado, que calquera cousa que diga sempre será inferior e mesmo indigna do que estou falando.
Vexan ‘Duelo na Alta Serra’. É posible que ata lles guste.
(1) Outro que lle debe algo a Anthony Mann é o reincidente Sergio Leone coa súa ‘A morte tiña un precio’ (1965), moi superior, por outra banda, á precedente ‘O home do oeste’ (1958).
Miguel Segador
No comments:
Post a Comment